БЕЗБЕДНОСНИТЕ ИНТЕРЕСИ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

5706
agus

Постојат многубројни општествени фактори кои имаат општ стабилизаторски и мирољубив карактер. Тие преку ненасилното решавање на противречностите, претконфликтните и конфликтните состојби претставуваат универзален модел за обезбедување на безбедносен стабилитет, избегнување на војна и обезбедување траен мир.

Всушност стабилизаторските фактори се основен предуслов за постигнување мир, безбедност и стабилност во една држава, односно општество, што истовремено ќе се манифестира и на меѓународно ниво. Безбедносната состојба претставува комплексна категорија која дава преглед на обемот и интензитетот на различните елементи на загрозување на националната безбедност (опасности, ризици, закани, ранливости и предизвици), кои во одредено време поединечно или комбинирано влијаат врз индивидуалната (лична, хумана, поединечна) безбедност, безбедноста на заедницата или на конкретен предмет на загрозување. Безбедносната состојба ја сочинуваат повеќе фактори или индикатори.

Тие покажуваат каква е безбедносната состојба во однос на прашањата поврзани со јавниот ред и мир, динамиката на криминалот, влијанието на странските елементи врз внатрешната безбедност, заканите кои произлегуваат од екстремистичките организации, развојот на безбедносните случувања во регионот и во светот, меѓународните односи на земјата и други. Безбедносната состојба се одликува со динамичен, адаптивен развој на државите на новите состојби на соработка, односно, на предизвикот да се најдат себе си во новиот поредок, при што меѓународната заедница и нејзините институции понекогаш се соочуват со актуелни и непожелни воени, невоени и други ризици и опасности.

Безбедносната состојба на Република Македонија е резултат на односите во општеството кои во основа се обременети со случувањата во историјата, динамиката на општествениот развој, односите внатре во државата (помеѓу граѓаните и политичките субјекти), односите со соседите и карактеристиките на општата безбедносна состојба во регионот и во Европа. Република Македонија својата безбедност и одбрана ги гради како систем кој ќе и овозможи оптимално обезбедување и заштита на нејзиниот траен интерес, како и учество и помош во заштитата на нејзините витални интереси. За да може да се зборува за организирање на безбедносно-одбранбениот систем потребно е точно и прецизно утврдување на облиците на загрозување на националната безбедност и стабилност.

Од друга страна, европските предизвици се особено важни за комплетирање на сликата за безбедносната состојба на држвата и за одредување на насоките во безбедносната политика. Главна одлика на развојот на европската безбедност е оформување на безбедносна средина заснована врз кооперативни односи и взаемно координирани активности од областа на безбедноста, одржувањето на стабилноста, превенцијата и решавањето на кризи, политичката, економската и другите области, изразени и насочени најмногу преку водечката улога на НАТО во креирањето на безбедносната политика и отворената врата за негово проширување.

Европските предизвици на Република Македонија ја определуваат корелацијата на државните безбедносни специфичности со општите европски безбедносни предизвици. Специфичностите произлегуваат од геополитичкото значење на Македонија во рамките на европската безбедност, од нејзината географска положба (како транзитна траса која често се користи од страна на мрежите на транснационалниот криминал, особено при трговијата со дрога, луѓе, оружје, криумчарењето на мигранти и друго), од стратегиските определби на државата поврзани со нејзините евроатлантски интегративни процеси и од можностите за поинтензивна безбедносна соработка засновна на релациите кои Република Македонија ги има воспоставено со ЕУ, НАТО, ОБСЕ и со Советот на Европа, а се во контекст на евроатлантските аспирации и на учеството во меѓународните цивилни и воени капацитети.

Пристапот кон општите европски безбедносни предизвици е аналитички и дескриптивен. Тие се резултат на случувањата во една далеку територијално поголема и далеку популациски побројна средина.

Европските безбедносни предизвици во голем дел се совпаѓаат со глобалните безбедносни предизвици поради значајната улога на неколкуевропски земји во меѓународната политика (пред сè, во Советот за безбедност на ООНво ЕУ и во НАТО), дисперзијата на интересите наевропските држави и ЕУ низ светот и трансформацијата на ЕУ од првично економски во комплексен (економскиполитички и безбедносен)факторВо последните две декадипозицијата на ЕУ и на неколку помоќни европски држави им дава за право да ги креираат насоките намеѓународната безбедносна сценаИнтересите на Република Македонија се засновани врз долгорочните потреби на македонското општество коисе пресудни за животот и безбедноста на граѓанитено и за стабилностафункционирањето и континуитетот на државатаИнтереситепроизлегуваат од највисоките темелни вредности утврдени со Уставот на Република Македонија.

Трајниот интерес на Република Македонија е зачувување и унапредување на нејзиниот државен идентитет со слободно изразување на етничкиотидентитет на сите граѓани на Република Македонијакако и заштита на независноста и територијалниот интегритет.   Република Македонијасвоите интереси ќе ги остварува со доследно почитување на човековите права и слободидемократските принципи и почитување намеѓународното право штоод своја странаќе овозможи решавање на споровите по мирен патунапредување на мирот и стабилноста и јакнењена угледот на Република Македонија во демократскиот свет.

Во рамките на демократските норми и принципи и почитувањето на меѓународното правоРепублика Македонија е подготвена да учествува вопревенцијата и решавањето на кризи сама и во соработка со меѓународната заедница.  Република Македонија е подготвена во рамките намеѓународното право самано и по своја одлукаво соработка со партнерите и пријателитеа заради заштита на нејзините интересида гипреземе сите мерки и да ги ангажира сите ресурсиЗаради заштита на нејзинот траен интерес и во согласност со меѓународното право иПовелбата на Обединетите нацииРепублика Македонија е подготвена да употреби и вооружена силаЗа реализација на своите националниинтересиРепублика Македонија ќе води безбедносна политика и ќе го усоврши безбедносниот системкој ќе биде способенефикасен икредибилен да одговори на безбедносните предизвици на овој векда решава кризи внатреда помогне во решавањето на кризите во регионот ипошироко.

Безбедносната политика на Република Македонија има шест стратешки целипрвополитичка и економска интеграција во ЕУвторополитичкаи воена интеграција во колективните безбедносни и одбранбени системи на ООННАТООБСЕ и на здружените европски силитретозаштитана демократските институции и политичкиот систем на сопствената државачетврторазвој на социјално економскиот систем базиран напринципите на пазарната економија со поддршка на секоја претприемничка иницијатива и отворање на стопанството пред надворешниот свет,петтоградење и одржување на добри односи со соседните земји и шестоРепублика Македонија мора да ги организира сопствените одбранбениспособности во функција на целосна заштита на сопствениот територијален интегритет и суверенитет.

Целите и стремежите на Република Македонија во однос на безбедносните можностибезбедносни ризици и опасности и основите и насоките заразвој на одбраната во иднина се преточени во Националната концепција за безбедност и одбранаКако што е наведено во Воведотстратегискатаопределба и цел на Република Македонија и на нејзината Национална концепција за безбедност и одбрана е – трајната определба на РепубликаМакедонија својата иднина да ја остварува како дел на европското семејство и членка на НАТО и ЕУИстовремено целите и стремежите наРепублика Македонија се преточени и во други национални документи од областа на безбедноста и одбранатаНадворешната политика енасочена кон заштитаодржувањеунапредување и остварување на интересите на РМ преку односите со другите држави.

Одбранбената политикаво основа обезбедува способностисредства и активности во функција на поддршка за исполнување на целите набезбедносната и посебно на надворешната политикаВо рамки на основните стратегиски цели на надворешната политика за кои има политичкиконсензус и широка поддршка на граѓаните влегуваа членството во НАТО и ЕУунапредување на односите со соседите и регионалнатасоработкаЕдна од главните цели и стремежи на Република Македонија беше насочена кон изградба на одбраната согласно можностите иресурсите на Република Македонија и визиите за нејзина интеграција во пошироки безбедносни и одбранбени сојузиПритоа треба да се изградитаков одбранбен систем во обем кој нема да ја наруши и загрози безбедноста на Република Македонија и кој ќе овозможи и со тоа придонесе воразвојот на другите сфери на општествотоКако доказ за важноста на интересите на Република Македонија за нејзините граѓани е Декларацијатаза поддршка на стратегиските интереси на Република Македонија.

Донесена е по повод почетокот на реализација на финалната фаза од имплементацијата на Рамковниот Договорпотпишан во Охрид, 2001годинакако усогласена рамка за обезбедување на иднината на демократијата во Македонијапромовирање на мирен и хармоничен развој награѓанското општествопреку почитување на етничкиот идентитет и интерес на сите македонски граѓани и овозможување на развојот напоблиски и поинтегрирани односи помеѓу Република Македонија и европската и евроатлантската заедницаОпшт заклучок е дека РепубликаМакедонија како повеќенационална државасо разна вероисповед кај населениетомора да ја гради својата иднина врз сожителствозаедништвои лојалност на граѓаните кон државатакако заеднички именител на личните и колективните интереси на граѓаните за што е потребнатолеранција и меѓусебно почитувањеПреку анализата на безбедносната политика согледуваме како сме ги поставиле целите и стремежите и вокои насоки треба да се работи во иднина.

Скршнувањето од поставената патека на движење ќе предизвика проблеминазадување на општественоекономскиот развој на државата,деструкцијапа дури и конфликтни состојбиПа затоаспроведувањето на безбедносната политика не треба да остане само на донесување назаконски решенијастратегииконцепциидекларацииТаа е многу повеќе од тоаБезбедносната политика би требало да биде во функција напопречување и сузбивање на сите видови заканиризици и загрозувањаа не само на оние кои можат да се поместат во групата криминалитет.Надлежните органи треба навремено и објективно да располагаат со безбедносни сознанијасо цел да се предвидат евентуални несаканисостојби и соодветно да се реагира уште пред да се појават.  Република Македонија јасно ги има поставено нејзините вредностиинтереси,стратешки целистремежикако и безбедносна политикаСо нивното исполнување во целост ќе се оствари нејзината трајна определба –европско и евроатлантско интегрирањеДржавата е должна и има обврска да овозможи непречено дејствување на сите институции воопштествотопреку востановување на одбраната и зачувување на безбедностазатоа што само на тој начин ќе може ефикасно да се избегнатпоследиците од деструктивната дејност што би се случила доколку тие не би биле функционирале

За да ги постигне своите стратешки интереси државата треба стабилизаторските фактори и мирољубивото решавање на противречностите,претконфликтните и конфликтните состојбикои претставуваат универзален модел за обезбедување на безбедносен стабилитетизбегнување навојната и обезбедување траен мир да ги одржува и да ги промовираВсушност стабилизаторските фактори се основен предуслов за постигнувањемирбезбедност и стабилност во една државаодносно општествошто истовремено ќе се манифестира и на меѓународен план.  

Република Македонија со нејзината долгорочна цел за заштита на нејзиниот интегритет и независност е силно посветена на борбата против ситевидови на организиран криминал во сите негови формиспречувањето на нелегалната миграција и трговијата со луѓеборбата против трговијатаи злоупотребата на дрогата и нелегалните трансакции на оружјевоена опрема и слСистемот на националната безбедност јасно ја утврдува идефинира структурата и надлежните субјекти кои во рамките на законски утврдените надлежности превземаат мерки и активности ивоспоставуваат механизми за соработка и координација на сите субјекти за ефикасно функционирање на тој системРепублика Македонијаприпаѓа на помалите европски земји со лимитирани ресурси и недостиг на одредени енергенси и други стратегиски материјалиРепубликаМакедонија се уште ја зацврстува и унапредува демократската основа и институциите.

И покрај оваРепублика Македонија перманентно создава безбедносно опкружување и услови за модерно цивилно општествокако и затрансформација и развој на економијатапритоа водејќи сметка за социјалната димензија и заштитата и унапредувањето на животната средина.Основите на напредокот и развојот Република Македонија трајно ги гледа во нејзините граѓани и нивната решеност за изградба на демократскоопштество и државазаедно со потенцијалот што го има во високото образование на своите граѓани и високото ниво на квалификувана и стручнаработна силаРепублика Македонија е цврсто решена да ги реализира своите интереси и да создава безбедносно опкружување со активно и континуирано учество во меѓународната заедница и меѓународните односи.

м-р Агуш Демировски